Van Gogh fietsroute Nuenen

Routeverhaal

• Het Van Gogh Village Museum vertelt de Nuenense geschiedenis van Vincent aan de hand van foto's, reproducties van schilderijen, tekeningen en brieven. De totstandkoming van Van Goghs eerste meesterwerk, De Aardappeleters, neemt uiteraard een bijzondere plek in.
  Op zo’n 400 meter afstand van het Museum vind je al enkele locaties die Vincent geschilderd heeft.
• Slechts één van de vele wevershuisjes die Nuenen in de tijd van Van Gogh bestond, staat er nog steeds. Het is gebouwd in 1763 en is nu een rijksmonument. Het is een mooi voorbeeld van hoe de kleine huisjes van de Nuenense thuiswevers eruitzagen. Vincent was gefascineerd door de arme wevers. Hij tekende en schilderde ze aan het werk achter hun getouw. De koster van het Van Gogh kerkje woonde later in dit huisje, dus de andere naam is het ‘Kostershuisje’. Dit in 2018 gerestaureerde huis is tegenwoordig een bed & breakfast.
• In dit kerkje was Vincents vader predikant van augustus 1882 tot 26 maart 1885. Het kerkje werd in 1824 gebouwd en in 1826 in gebruik genomen. In 1928 werd de consistoriekamer aangebouwd. In het kerkje zijn het doopvont, de koperen lessenaar van de huidige preekstoel, een deel van het Avondmaalzilver en een bijbel nog aanwezig. Vincent schreef op 3 februari 1884 in een brief aan zijn broer Theo dat hij een schilderij van het kerkje voor zijn moeder had gemaakt. Zij had kort daarvoor haar bovenbeen gebroken, moest thuis in bed blijven en kon dus niet naar de kerk gaan. Ze was half januari 1884 met de trein naar Helmond gegaan en bij het uitstappen ongelukkig ten val gekomen.
• Molen De Roosdonck is vernoemd naar het gebied waarin hij staat. De molen wordt nog altijd gebruikt voor het malen van graan en is dus een 'levend' monument, een bezoek waard. De molen is op de achtergrond te zien in diverse schetsen en tekeningen van Van Gogh. Recent zijn in de omgeving van de molen knotberken aangeplant. In 1884 maakte Vincent een pentekening van knotberken in Nuenen. Tijdens zijn Brabantse periode maakte Vincent tal van tekeningen en schilderijen van molens.
• In de tijd van Vincent stond hier de boerderij van familie De Groot. Vincent maakte van die boerderij een schilderij en de familie stond model voor talloze studies van boerenkoppen en handen. In april 1885 voltooide hij het schilderij ‘De Aardappeleters’. Het toont de familie De Groot aan de maaltijd. Vincent beschouwde De Aardappeleters als zijn eerste volwaardige werk. Hij stuurde het op 6 mei 1885 naar zijn broer Theo. Achteraf gezien, was Vincents verblijf in Nuenen een van de belangrijkste en meeste productieve periodes in Vincents leven. Hij maakte er de keuze om het dagelijkse, harde leven van de medemens als uitgangspunt voor zijn schilderen te nemen.
• Kunstenares Ilse Weisfelt heeft zich laten inspireren door de arbeiders in Van Goghs schilderijen. Deze komen in verschillende herhalende patronen op de pilaren. Je vindt de mural in de Kasteellaan bij de kanaaldijk Noord-West. Foto's: Hans van Berkenmortel.
• Deze zogenoemde beltmolen aan de Molendreef in Lieshout is gebouwd in 1819 en wordt gebruikt als korenmolen. Vanuit zijn vele brieven weten we dat Vincent van Gogh er tijdens zijn verblijf in Nuenen (1883-1885) dikwijls op uittrok in de omgeving. Vaak met zijn Eindhovense vriend Antoon Kerssemakers. Antoon Kerssemakers herinnerde zich in de Groene Amsterdammer van 1912:  “Zoo hebben wij verscheidene malen schilderexcursies gemaakt in Nuenen, onder meer naar dat oud-middeleeuwsch kapelletje, dat daar midden in den akker stond, en naar die mooie oude windmolen onder Lieshout, waar ik later nog bij hem zoo’n kranige forsche studie zag met die vierkante schaapjes onder langs de molen”. Zeer waarschijnlijk bedoelde hij hier De Vogelenzang mee. Vincent zou er ook twee tekeningen van hebben gemaakt in 1885. Hierop is de molen te zien met op de voorgrond een korenveld met schoven.
• Het bijzondere Van Gogh-Roosegaarde fietspad ligt vlakbij de route! Het 600 meter lange fietspad ligt vlakbij de Watermolen van Opwetten, tussen fietsknooppunt 99 en 35. Het unieke fietspad is geïnspireerd op het schilderij The Starry Night van meesterschilder Vincent van Gogh. Je wordt in de schemering verrast door een ontwerp van licht en kleur.
• De historie van deze molen gaat ongeveer duizend jaar terug. De molen heeft het grootste waterrad van heel Nederland met een diameter van meer dan 9 meter. Op de zaagmachine na is de molen nog helemaal authentiek. Dit is een van de drie watermolens die Vincent van Gogh vastlegde op doek. De watermolen met de draaiende raderen symboliseerde voor hem het werkende bestaan. De stroming van het water en reflectie van de gebouwen in het water vormden bovendien schilderkunstige uitdagingen. Hier aan de Dommel werkte hij samen met de schilder Anthon van Rappard, die hij in 1880 in Brussel had leren kennen. De koren- en houtzaagmolen is de hele week vrij toegankelijk. Op zondagmiddag draait de molen vanaf 13.00 tot 16.00. Er is dan een vrijwillige molenaar aanwezig die je meer uitleg kan geven over de werking van de molen. De Watermolen van Opwetten is een officieel Brabants Fietscafé. Bij de Brabantse Fietscafés voel jij je als fietser extra welkom!
• Vincent huurde vanaf mei 1884 twee kamers bij de katholieke koster Johannes Schafrat, wiens huis op deze plek stond. Hier had Vincent zijn atelier en schilderde hij zijn meesterwerk ‘De Aardappeleters’. De kosterswoning werd in 1936 afgebroken. Een beeldje van een schilder met zijn schildersezel in de voortuin herinnert aan het feit dat Vincent hier een atelier had.
  Recht tegenover deze plek staat een beeldengroep van De Aardappeleters. Op 9 december 2015 werd het kunstwerk van de kunstenaar Peter Nagelkerke onthuld. Meer noordelijk in Het Park staat een standbeeld van Vincent van Gogh, opgericht in 1984, honderd jaar na het verblijf van Van Gogh in Nuenen.
• In Huis Nune Ville woonde het gezin Begemann. Toen Vincents moeder in 1884 herstellende was van een beenbreuk en hij haar thuis verzorgde, nam één van de zussen Begemann, Margot, het naaikransje van moeder Van Gogh tijdelijk over. Vincent en Margot werden verliefd op elkaar. Maar de families werkten de verhouding tegen. Margot raakte daarvan zo in de war dat ze vergif innam. Vincent beschreef het voorval in zijn brieven. Terwijl zij in Utrecht herstelde van deze zelfmoordpoging, dacht hij er over na om met haar te trouwen. Maar zo ver zou het nooit komen. Na de familie Begemann is het huis nog in bezit geweest van de familie Van Gogh. Het gerestaureerde 19e-eeuwse pand is te bezichtigen op zaterdagmiddag en op aanvraag. De eigenaresse laat onder meer de salon zien met schilderijen van Vincents schildervrienden uit Den Haag en Nuenen. Op zolder vind je de originele dienstbodekamers uit de 19e eeuw.
• Dit is de plek waar de familie Van Gogh van 1882 tot 1885 woonde. Vincent zelf woonde er van december 1883 tot mei 1885. Zijn ouders hadden Etten verlaten nadat vader Van Gogh in Nuenen een nieuwe baan als predikant had aanvaard. Vincent van Gogh had zijn eerste atelier in Nuenen in een aanbouw achter de pastorie. Hij heeft zowel de voor- als achtergevel geschilderd en getekend. De pastorie dateert van 1764.