Oud-Herlaer

Oud-Herlaer was een kasteel. Kasteel Herlaer kreeg de naam Oud-Herlaer toen een kilometer stroomopwaarts een nieuw kasteel verrees: Nieuw-Herlaer. De eerste aanwijzingen over het mogelijk bestaan van een kasteel op deze plaats dateren van 1076. Daarmee zou het één van de oudste kastelen van Nederland zijn geweest.

Oud-Herlaer was een kasteel aan de Dommel, gelegen in het westen van Sint-Michielsgestel, vrijwel tegenover het zich in Vught bevindende Kasteel Maurick. Het kasteel verkreeg de naam Oud-Herlaer pas toen een kilometer stroomopwaarts een nieuw kasteel verrees, dat Nieuw-Herlaer werd genoemd.

Eens was dit kasteel de zetel van de belangrijke heerlijkheid Herlaer (Herlaer), die zelf ook weer leengoederen uitgaf. De Lijst van heren en vrouwen van Herlaer omvat een aantal aanzienlijke adellijke geslachten. Uiteindelijk werd de heerlijkheid bezit van de markiezen van Bergen op Zoom, die nog tal van andere bezittingen hadden. Door dit alles werd het kasteel verwaarloosd en uiteindelijk gesloopt.

De eerste schriftelijke aanwijzingen over het mogelijke bestaan van een kasteel op de plaats van Oud-Herlaer dateren van 1076. Daarmee zou het een van de oudste kastelen van Nederland zijn geweest. In 1645 werd het kasteel beschreven als een zeer oud en sterk kasteel, met een grote ronde burcht en een vierkante donjon met controle over drie watermolens: een korenmolen, een volmolen voor het maken van vilt en een runmolen voor het fijnstampen van eikenschors ten behoeve van de leerlooierij. In latere jaren werd het kasteel nauwelijks meer bewoond. Het verviel zodanig dat het in 1736 voor sloop werd verkocht. Slechts enkele muren bleven overeind staan. Deze werden gebruikt voor de bouw van een huis en in 1850 een boerderij, Out-Herlaer. In de stal is nog een schietsleuf van het vroegere kasteel bewaard gebleven.