Audiofragment: Van handwerk tot stoomkracht

Dit audiofragment is onderdeel van de Leerroute Waalwijk. Bekijk de route via visitbrabant.com/leerroutewaalwijk. 

Opa: Het was rond 1800 dat de echte boerenarmoede voorbij was. Het hele huishouden werkte mee om een schoen te maken in die tijd, waardoor er meer geproduceerd én verdiend kon worden.

Sanne: Het hele huishouden? Ook de kinderen?

Opa: Iedereen ja, ook de kinderen, maar dat was ook een andere tijd. Een paar mensen verdiende natuurlijk echt geld. Niet de thuisarbeiders maar een ‘patroon’ of baas die orders voor vele schoenen aannam en uitzette bij de verschillende thuisarbeiders. Iets van de rijkdom van die tijd zie je nog in lijst of klokgevels van huizen.

Sanne: Dus nog echt handwerk vanuit huis, en met het hele gezin? Dat kun je je nu haast niet voorstellen. Wanneer begonnen die fabrieken dan?

Opa: Veel later pas, maar toen mijn vader in de fabriek werkte, hadden we het overigens ook niet breed hoor... het waren onzekere tijden, de lonen lagen erg laag en het was roeien met de riemen die je had. Maar de eerste schoenfabriek in Waalwijk werd rond 1896 opgericht. Dat was de eerste stap op weg naar stoom machines. Weet je, om de grote hoeveelheden leer, schoenen en arbeiders te kunnen verplaatsen, werd er zelfs een spoorlijn aangelegd. Van Geertruidenberg tot aan Den Bosch reed er een stoomtrein; het Halvezolenlijntje.

Sanne: Een trein, hier? Waar dan?

Opa: Nou... Precies waar we nu staan. Van die kant helemaal zo tussen die twee hele zolen door naar Waalwijk en daar de brug over. En elke overgang werd met de hand bewaakt door spoorwachters. Hun huizen zie je nog steeds langs het spoor staan.